Co to jest przeziębienie?

Co to jest przeziębieniePhoto: © blicsejo - fotolia.com

Przeziębienie, często niesłusznie utożsamiane z grypą, to infekcja górnych dróg oddechowych. Często jest na tyle silne, że uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności, takich jak praca czy nauka. Warto mu zapobiegać i leczyć, ponieważ zaniedbane przeziębienie może doprowadzić do poważnych powikłań.  Nie jest to proste, ponieważ nie ma jednej bezpośredniej przyczyny przeziębienia, a co za tym idzie nie można się na nie uodpornić.

Przyczyny przeziębienia

Statystycznie na przeziębienie chorujemy 2-4 razy w roku (dzieci 8-9). Przyczyną przeziębienia są setki typów wirusów. Najczęściej jednak jest to infekcja jednym ze znanych serotypów rinowirusów, coronawirusów, paranainfluenza virusów, influenza virusów lub adenowirusów. Ponieważ wirusy mają skłonność do ciągłej mutacji, niemożliwe jest uodpornienie się na przeziębienie.

Objawy przeziębienia

  • Wodnisty katar i obrzęk błony śluzowej nosa (utrzymuje się ok. tygodnia)
  • Uczucie drapania w gardle, ból gardła
  • Przemęczenie, uczucie „rozbicia”
  • Bóle głowy a niekiedy podwyższona temperatura (parę dni)
  • Uporczywy kaszel (do 2-3 tygodni)

Przebieg i powikłania

Przeziębienie trwa zazwyczaj od kilku dni do około tygodnia. Możemy wyróżnić 3 fazy przeziębienia:

  1. Faza naczyniowa – do organizmu dostaje się wirus. W rezultacie organizm powoduje uruchomienie systemu obronnego. Pojawia się kaszel, katar, stan podgorączkowy, czasem bóle głowy i ogólne uczucie osłabienia.
  2. Faza komórkowa – jeśli leczenie w fazie naczyniowej nie przyniesie efektów, choroba wchodzi w etap drugi, który charakteryzuje się: odwadnianiem organizmu (z powód gorączki), zmiany rodzaju wydzieliny z nosa, pojawieniem się trudności w odksztuszaniu, zatkanym i obolałym nosem. Dodatkowo pojawia się poczucie bólu w całym ciele.
  3. Faza trzecia – w kolejnej fazie wystąpić już mogą powikłania po przeziębieniu. Kaszlnięciom towarzyszy wypluwanie zielonkawej, nieprzyjemnie pachnącej wydzieliny. Zapalenie rozszerza się do uszu, zatok, oskrzeli i płuc.

Do powikłań po przeziębieniu należy: zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok przynosowych, angina. Pojawia się wówczas potrzeba zastosowania antybiotykoterapii. Zbagatelizowane przeziębienie może przyczynić się do groźnych dla zdrowia powikłań, stąd jeśli nie ustępuje po 5 dniach, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Leczenie przeziębienia

Przeziębienie możemy leczyć tak naprawdę tylko objawowo. W aptekach mamy całe mnóstwo syropów na kaszel, kropelek na katar, wzmacniających tabletek i pastylek musujących. Najczęściej stosowanymi lekami na przeziębienie są te, w których składzie znajduje się:

Kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna

Ma działanie przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Zalecana dawka to 50-65mg/kg/doba w 4-6 dawkach podzielonych (do stosowania dla osób od 15 roku życia).

Ibuprofen lub paracetamol

Oba mają działanie przeciwgorączkowe. Ibuprofen nie jest zalecany dzieciom chorującym na astmę. Niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia w czasie przyjmowania tego leku dłużej niż 24 godziny powinny być pod stałym nadzorem lekarskim. Ibuprofen po przedawkowaniu może wywołać krwawienie z przewodu pokarmowego, owrzodzenia, perforację, zaburzenia pracy nerek oraz kwasicę metaboliczną. Te dwa ostatnie mogą zakończyć się śmiercią chorego.

Fenylefryna i pseudoefedryna

Stosowane do walki z katarem. Mają na celu zlikwidowanie obrzęku nosa. Fenylefryna działa dłużej niż pseudoefedryna i nie wpływa, tak jak ona a rytm serca czy pracę mózgu. Pseudofenylefedryna z kolei przenika do ośrodkowego układu nerwowego, czego konsekwencją może być nadmierne pobudzenie, bezsenność, euforia, poczucie niepokoju lub drżenie i nerwowość.

Poza powyższymi do leczenia przeziębienia wykorzystuje się:

Leki przeciwhistaminowe I generacji

Badania pokazują, że skuteczność takich leków w walce z kaszlem opiera się na efekcie placebo (czujemy się lepiej, bo wierzymy, że lek działa). Do tego przedawkowane mogą wpływać niekorzystnie na układ nerwowy powodując nadwrażliwość, nerwowość, bezsenność. Leki II generacji działają lepiej i bezpieczniej. Są dostępne w przeciwieństwie do leków I generacji bez recepty.

Witamina C i preparaty cynku

Potocznie uważa się, że witamina C jest podstawowym lekiem do walki z przeziębieniem. Tym czasem są badania, które pokazują, że zażywanie tej witaminy nie ma związku z odpornością na zachorowania lub skróceniem przebiegu choroby. Podobnie preparaty cynku.

Preparaty na ból gardła

Są to tabletki i syropy o działaniu przede wszystkim przeciwzapalnym, dezynfekującym i przeciwbólowym.

Domowe sposoby na przeziębienie

Przeziębienie można też leczyć domowymi specyfikami. Więcej na ten temat zobacz w dziale Domowe sposoby na przeziębienie.

Kiedy udać się do lekarza?

Jest to akapit skierowany do tych osób, które unikają wizyt u lekarza, jak ognia. Przeziębienie nie jest chorobą wymagającą długotrwałego leczenia. Ale zaniedbane i niedoleczone może być przyczyną nowych, dużo cięższych i niebezpiecznych infekcji i chorób. Dlatego, jeśli wcześniej tego nie zrobiłeś, koniecznie udaj się do lekarza, gdy:

  • Gorączka utrzymuje się dłużej niż 3 dni
  • Wydzielina z nosa pojawia się dłużej niż 10 dni
  • W kącikach oczu pojawia się ropna wydzielina
  • Gdy pojawi się ból ucha i zatok
  • Gdy wraz z trwaniem choroby pojawia się ból gardła

Przeziębienie a grypa

Przeziębienie bardzo często mylone jest z grypą. Nie każdy kaszel czy nieżyt nosa to od razu grypa, tak samo tej drugiej nie musi towarzyszyć ani kaszel ani katar. Grypa bardzo mocno osłabia organizm doprowadzając do skrajnego wyczerpania. Towarzyszy jej wysoka gorączka. Takie skrajne zmęczenie i zwiększona temperatura ciała rzadko kiedy występują przy przeziębieniu. Podobnie ból całego ciała, bóle głowy i w klatce piersiowej to najczęściej efekty grypy. Powikłania pojawiają się rzadziej w przypadku przeziębienia. Infekcję górnych dróg oddechowych  przechodzimy zazwyczaj dużo szybciej i lżej niż grypę.

Źródła:

  • K.Burda-Malarz : Przeziębienie. W: Świat farmacji.
  • M.Mrozińska, M.Stopiński, E.Mik: Przeziębienie. W: Przewodnik lekarza 2003, 6, 9, 20-27.
  • Praca zbiorowa. Powikłane przeziębienie. W: ABC Przeziębienia. Poradnik dla dorosłych i dzieci. Jesień/zima 2012.